Dolf Verlinden: ‘Mijn werk stopt niet bij de rand van het doek’

Dolf Verlinden (57) houdt van minimalisme, iets dat goed terug te zien is in zijn werk. Zijn abstracte werk wordt vaak gekenmerkt door geometrische vormen en veel lijnen. Tegenwoordig betrekt hij ook steeds meer de ruimte bij zijn kunst, die vaak ontstaat uit eerder gemaakte doeken. Maar vooral inspireert het Hogeland met zijn uitgestrektheid en de meedogenloos snijdende en klievende lijnen. Ze keren in diverse vormen terug in zijn werk. ‘Ik zoek het liever in wat minder dan wat meer.’

Bij het binnenlopen van het atelier van Dolf Verlinden is er geen ontkomen aan. Hier brengt een kunstenaar zijn creatieve ideeën tot leven. Het lokaal van een voormalig schoolgebouw, gevestigd aan de rand van de Vismarkt in de stad, staat vol met schilderdoeken. Andere kunstwerken hangen aan de muur, worden ondersteund door een ezel of staan opgesteld in twee hoge kasten. De geur van zowel verf als terpentijn vult de ruimte. Bijna verontschuldigend laat Verlinden weten dat hij eerder op de dag nog bezig was met één van zijn nieuwe werken. ‘Gelukkig heb ik mij nog wel even kunnen omkleden’, zegt hij lachend. ‘Het is heerlijk om ‘s ochtends te schilderen, dat geeft mij voor de rest van de dag een goed gevoel. Al begin ik de dag standaard met een wandeling langs de Diepenring. Een rondje stad. Elke dag, voor het werk aan. En altijd in dezelfde richting.’

Experiment
In het Drentse Tynaarlo begon Verlinden op vijftienjarige leeftijd met het tekenen en schilderen van landschappen en stillevens. Daar, teruggetrokken in het Drentse land, nam zijn leven als kunstenaar een vlucht. Klassiek opgeleid aan de academie Minerva in Groningen ontwikkelde zijn werk van figuratief naar abstract. Dat is kort gezegd, maar in werkelijkheid een even intensief als traag proces van aftasten en experimenteren. Aandacht en accenten verschuiven continu. Zo vormt zich gaandeweg een spoor dat zich vaak pas naderhand laat verklaren. Naast abstract kan zijn werk tevens conceptueel genoemd worden en vindt het aansluiting bij minimalistische tendensen.

Zelf omschrijft hij zijn werk simpelweg als ‘geometrisch abstract’. Met veel lijnen en geometrische vormen, die veelal eenvoudig zijn, streeft Verlinden schoonheid na. Hij legt uit: ‘Ik denk dat schoonheid zoals wij die beleven is afgeleid van bepaalde structuren, formules en verhoudingen uit de natuur. Het zijn meestal sterk gereduceerde en eenvoudige vormen en kleuren die ik gebruik in mijn werken: minimalistische vormgeving. Ik zoek het dan ook liever in wat minder dan in wat meer. Kijk maar om je heen.’ Hij heft zijn handen de lucht in en wijst in het rond. Het gemaakte werk aan de muur, de schilderijen die op de grond opgesteld staan: allemaal illustreren ze zijn woorden. Veel van zijn doeken hebben aparte afmetingen. ‘Het merendeel van de afmetingen zijn afkomstig van de Gulden Snede, een speciale formule die de verdeling van een lijnstuk in twee delen in een speciale verhouding aangeeft,’ verklaart de kunstenaar. ‘Geen 50 bij 60 centimeter of andere bouwmaten, maar vreemde maatverhoudingen als bijvoorbeeld 130 bij 162 centimeter. Deze voldoen aan het schoonheidsideaal volgens de Gulden Snede. Zeer fascinerend!’

Derde dimensie en de ruimte
Zo minimalistisch als zijn werk is, zo uitbundig spreekt Verlinden tijdens het interview. Met regelmaat staat hij op om zijn woorden kracht bij te zetten door het tonen van enkele van zijn werken. Waar eerst het figuratieve geleidelijk plaatsmaakte voor abstract, vormde een geschilderd kantelend vlak een extra omslag. ‘Het jaar 2012 was letterlijk een kantelmoment,’ vertelt Verlinden. ‘In dat jaar heb ik een heel uitgebreide serie gemaakt aan de hand van een kantelend vlak. Alles op basis van de Gulden Snede. Als je al die kantelingen achter elkaar zet, ontstaat de illusie van beweging. Ik heb dit uitputtend onderzocht en uitgevoerd, niet alleen op doek, maar ook in houtdruk, linodruk en loden blokken. Het was tevens een proces van een plat vlak naar de ruimte, van de tweede naar de derde dimensie. Cruciaal, want voor mij ontsloot het tal van nieuwe mogelijkheden en nieuwe toepassingen.’

De ruimte betrekken bij het werk. Dat is waar Verlinden zich nu veel mee bezighoudt. Grenzen kent de kunstenaar niet, ook niet in zijn schilderijen. ‘Waar houdt een kunstwerk op? Mijn werk stopt niet bij de rand van het doek, het loopt door de ruimte in.’ Hij wijst naar een geel schilderij dat aan de muur hangt. Aan de bovenkant en één zijkant zijn houten latten bevestigd, die halverwege het doek beginnen en verder doorlopen terwijl het doek al gestopt is. ‘Die latten ontkennen het einde van het werk, het gaat verder in de ruimte.’ Hij kijkt in het rond, staat op en hangt een doek met zwarte lijnen aan de muur. ‘Kijk eens goed,’ zegt hij. ‘De lijnen die je ziet, lopen in je verbeelding door. De latten van net zijn concreet, die gaan echt door. Bij dit werk is dat niet het geval, maar toch hoort het wel bij het werk. Het is overigens niet van tevoren zo bedacht. Tijdens het schilderen zag ik gewoon plotseling dat dit het moest worden.’

Groninger landschap
De inspiratie bij Verlinden komt voor een groot deel voort uit het werk zelf. Het ene schilderij ontlokt het volgende. ‘Tijdens het schilderen kom ik met regelmaat op ideeën die ik niet in het werk kwijt kan waar ik op dat moment mee bezig ben. Ik werk dan ook nooit aan één enkel doek. Hoe het creatieve proces verloopt, dat is nog steeds vaak ondoorgrondelijk.’ Zijn ogen schieten de ruimte door, zoekend naar een specifiek werk. ‘Ah, deze zocht ik’, zegt hij terwijl hij er een klein zwart-wit schilderij bij pakt. ‘Laatst was ik in Keulen, waar ik de Dom heb bezocht. Het weekend daarna, werkend aan een nieuw abstract schilderijtje, dacht ik plots: hé, ik sta hier gewoon de Dom van Keulen te schilderen.’ Hij wijst op de contouren van het zwarte vlak. ‘Totaal onbewust, het zit gewoon in je hoofd. Creatieve processen zijn tamelijk duister. Het blijft mij ook verbazen hoe onberekenbaar het is. Onlangs liet ik een stukje papier vallen en dat kwam precies mooi op iets anders terecht. Dat zag ik en het gaf mij een antwoord op waar ik al een tijd naar zocht. Zonder dat ik wist waar ik exact naar zocht. Bizar, maar zo schijnt het te werken.’

Naast het eigen werk is ook het Groninger landschap een inspiratiebron. Behalve zijn dagelijkse ochtendrondjes om de Diepenring trekt Verlinden dan ook elke zondag zijn wandelschoenen aan. ‘Wandelen is iets geweldigs, dat doe ik al jaren. Wat dat betreft zit je in Groningen prachtig. Ik ken het hele Groningse land van achter naar voren. Zonder veel bochten voel je de aarde onder je voeten wegrollen en het landschap blijft hetzelfde. Alles is vlak, ontdaan van franje. Het lege van het land is enigszins ook het kale in mijn werk, minimalistisch. Maar wandelen is ook gewoon heel goed om je hoofd leeg te maken.’

Painting Black
Van 2 december tot en met 4 maart 2018 neemt Dolf Verlinden met zijn kunst deel aan de tentoonstelling “Painting Black” bij Stifftung Konzeptuelle Kunst (SKK) in het Duitse Soest. Deze internationale groepstentoonstelling is samengesteld door curator en kunstenaar Ivo Ringe en zal eveneens gepresenteerd worden in andere Europese landen.